YÜKSEK BAROK RESMİ
Bu dönemde İtalya’da dikkati çeken isim, Pietro da Cortona olmuştur. Sanatçı kendine öncü olarak Michelangelo’yu seçmiştir. Bir süsleme ressamı olarak; derin perspektifli tavan kompozisyonlarıyla tanındı. Daha ziyade mimarileri süslemede seçkilenmiş resimler yapmıştır. Bir başka Yüksek Barok İtalyan ressamı da Guido Reni’dir. Sanatçı, Carracci’lerin öğrencisi oldu. Kısmen Geç Barok sanatçısı da sayılabilir. Carracciler ve onun öğrencilerinden de biri olan Reni, anti-Caravaggioist olarak dikkat çeker.
Yüksek Barok Resmi’nde Fransa’daki duruma gelince; Bu ülkede Barok resmin beş ana kolda ele alınabileceğini söyleyebiliriz. Bunlardan ilki “Fransız Barok Klasizmi” dir. Fransa’da özellikle Barok üslup prensipleri ile klasik eğilimler daima çatışmıştır. Fakat bu ülkedeki Barok klasizmi yönünde, özellikle ilk dikkati çeken Simon Vouet’dir. Sanatçı, özellikle Caravaggio etkisinde kalmış, dolayısıyla önce Bologna Okulu ile iletişimi olmuş, daha sonra da Roma’ya gidince Carracciler’in etkisinde kalmıştır. Fakat Fransa’daki Barok klasizimini kurgulayanlardan biridir. Bütün bunlara rağmen klasik Fransız Barok resminin en ideal temsilcisi Nicolas Poussin’dir. Klasik ivmeye sahip Yunan sanatına yakın olmayı tercih etmiştir. Barok resim ilkelerini reddetmiş, aksine çalışmıştır. Bu grup içinde Le Nain Kardeşleri de saymak gereklidir.
İkinci anakol ise; “İdeal Manzaralar” dır. Bu yönde en dikkati çeken isim de Claude Lorrain olmuştur. Aslına bakılırsa ideal manzara ivmesine Lorrain kadar direkt etki de bulunamasa da Poussin de hizmet etmiştir. Lorrain de Poussin gibi İtalya’ya yerleşip kalan Fransız ressamlardandır. Lorrain Manzaraları’nda, ışık+antik mimarlık parçaları kullanılmıştır. Doğanın gerçekçi tasvirlerini ele almaya çalışan sanatçının, bir idealizm peşinde olduğunu da hemen söylemeliyiz. Kullandığı ışık çok önemlidir. Çünkü bu ışık Lorrain’e özgü, hafif bir ışıktır.
Üçüncü anakol ise; “Liman Panaromaları” dır. Bu kol için çaba harcayan ressamlardan yine en önemlisi Claude Lorrain’dir.
Dördüncü anakola gelince; bu da “Gündelik Yaşam Panaromaları” dır (Janr Resimler). Bu konudaki en güçlü isim Georges de La Tour’dur. Sanatçı, sonraları dini resimlere dönse de önceleri tamamen Janr ressamı olarak dikkat çekmiştir. Özellikle janr resimlerinde, kullandığı figürleri donuk ve heykelimsi vermeyi sevmiştir. Özel bir yanı ise; sanatçının gündelik hayat resimlerinde gün ışığını kullanmasıdır. Özellikle Caravaggioizm’in etkisinde kalmıştır.
Beşinci Anakol ise; “Portre Ressamlığı” dır. Bu aşamada akla gelen, aslen Flamanlı olan, fakat Paris’e gelip oraya yerleşen ve Fransız Barok resim sanatı içinde ismi geçen Philippe de Champaigne’dir. Paris’te Kraliçe Maria De Medici’nin ressamı olmuştur. 13. Louis ve Richelieu’nun portrelerini yapmıştır. Portrelerinde Van Dyck etkisi vardır.
Yüksek Barok Resmi’nin Flaman tarafına bakınca, şunları görüyoruz; Flaman’da özellikle “Allegorik bir İfadecilik” ilk dikkati çeken yaklaşımdır. Bu konuda önemli isim; Peter Paul Rubens’dir. Sanatçı, salt allegorik ifade alanında değil, portre ve manzarada bile dikkati çekmiştir. Sanatçı ilk defa Almanya’nin Köln şehrinde yaşadıktan sonra, Venedik’e gitmiştir. Bu yerden, özellikle Tintoretto, Veronese ve Tiziano’da çok etkilenmiştir. Mantua’ya gittiği sıralarda Dük Vincenzo Gonzaga’nın himayesinde önce Roma’ya, daha sonra da İspanya’ya sanat görüşünü geliştirmesi için gönderilmiştir. Venedikliler’den rengi, Raphael’den çizgiyi, Michelangelo’dan ifade gücünü, Corregio’dan doğallığın güzelliğini, Bolognalı ustalardan da kompozisyon tekniği öğrenmiştir. İlk karısı olan İsabella Brandt ve onunla birlikte ressamın kendisini de gösteren resim, aşağı yukarı 1609-10’lu yıllarının genel çizgisini göstermesi açısından çok önemlidir. Dini resimlerinde, aldığı katolik terbiye ve prensiplerin etkileri de bulunmaktadır. Bu etki, Barok resim üslubu ile biraz olsa yumuşamıştır. Çok büyük bir atölyeye sahip olan Rubens’in etrafında birçok öğrencisi bulunmaktaydı. Bu öğrencileriyle birlikte sayısı bile tam olarak belli olmayan eserler meydana getirmişlerdir. Onun allegorik resimleri içinde en önemlilerinden biri, “Kral Leukippos’un Kızlarının Kaçırılması” isimli resmidir. Suzanne Fourment’i de kendine çokça model olarak kullanan sanatçı, bu kadının da resimlerini yapmıştır. Sanatçı 1622’de Paris’e gitmiştir. Maria de Medici’nin hayatını resmeden sanatçı, çocukları Albert ve Nicola’nın portrelerini yapmıştır. 1630’da ikinci evliliğini Helana Fourment ile yapmıştır. İkinci karısı sanatçıyı çok esinlendirmiştir. İşte o muhteşem mitolojik ve allegorik resmi “Venüs ve Adonis”de tam bu sıralarda ortaya çıkmıştır. 1640 yılında ölen sanatçı, evrensel olmayı hakeden, gerek geçmişi, gerekse gezip gördüğü yerleri çok iyi sentez etmiş olmasıyla sanat felsefesini güçlendirmiştir.
Yüksek Flaman Barok Resmi’nde dikkati çeken bir başka konu ise; “Portre Ressamlığı” idi. Bu yönde asıl isim, Rubens’in öğrecisi de olmuş Anthoni van Dyck ve Frans Hals’dir. Özellikle Dyck, sanatçı psikolojisi açısından farklı biriydi. Melankolik bir kişiliği vardı. İngiltere ve İtalya’ya seyahatlerde bulunmuştur. Özellikle sanatçı, İngiliz kralı I. Charles’ın saray ressamı olmuştur. Sanatçıya “sir” ünvanı bile verilmiştir. Özellikle portreleri, poz vereni hayat seviyesi içinde göstermesi ve İngiliz portre ressamlığına bir avangard etki yapmasından dolayı önemlidir.
Yüksek Hollanda Barok Resmi’nde, ilk dikkati çeken konu “Janr Ressamlığı” dır. Bu konuda diyebiliriz ki her Hollandalı ressam ortaya bir resim koymuştur. Buna rağmen, ilk dikkati çeken isimler, Jan Van Vermeer, Jan Steen, Adrian van Ostade ve Pieter de Hooch’tur. Bu ressamlar, Hollanda’nın günlük yaşamına dair resimler yapmışlardır. Özellikle Vermeer “Delft Şehrinden Bir Görünüş” isimli çalışmasıyla izlenimci ressamların bir öncüsü de olmayı hak edecek gelişmeler göstermiştir. Bir başka konu da “Manzaralar” dır. Bu manzalar kendi içlerinde, “Monokrom”, “kahramanlık” ve “İtalyan stilli manzaralar” olmak üzere, üçe ayrılırlar. Fakat genel bir çerçeve içinde manzara ressamları olarak; Jan van Goyen, Jacop van Ruysdael, Meindert Hobbema gibi isimleri sayabiliriz. Bu ressamlar da izlenimci resmin manzara yönüne ışık tuttukları gibi, asıl daha önce, özellikle Romantik dönemin başta John Constable olmak üzere bütün ressamlarını etkilemiştir. Bir başka konu olan “Deniz” konusuna gelince; bu yönde de dikkati çeken ismin Abraham Storck olduğunu söylemek gerekmektedir.
Portre ressamlığı yönünde Frans Hals; cesaretli ve gerçekçi yanıyla dikkat çekmiştir. Gündelik hayatın gerçekçi yüzlerini kendine model olarak seçmiştir. Portrede hareketi ve anlık yakalamaların vurgularını yapmıştır. Kullandığı renkleri, portresini yaptığı kişilere ve kostümlerine göre değiştirmesi, onun gerçekçi tutarlılığına işaret etmektedir.
Bütün bunların ardından tabii ki Hollandalılar’ın haklı gururu ve Yüksek Barok Resmi’nin kuşkusuz evrensel olmuş sanatçısı Rembrandt’dır |
